Chatboty spotykamy coraz częściej na stronach internetowych firm i organizacji. Dedykowane rozwiązania posiadają zarówno sklepy internetowe, banki, ubezpieczyciele, firmy logistyczne, jak i instytucje publiczne. Biorąc pod uwagę ich dzisiejszą wszechobecność, aż trudno uwierzyć w skromne początki. Historia chatbotów, choć w powszechnym odbiorze kojarzy się ze światem nowych technologii, sięga jednak znacznie głębiej – nawet lat 50 XX wieku.
Dostawcy rozwiązań chatbotowych często wskazują na postać Alana Turinga jako prekursora całej dziedziny sztucznej inteligencji, w tym także wirtualnych doradców. Uczony wymyślił i określił zasady testu Turinga (nazwanego tak właśnie od jego nazwiska), który miał za zadanie, sprawdzić, czy maszyna potrafi komunikować się jak człowiek. Na czym dokładnie polegało zadanie?
Sędzia, którym jest prawdziwy człowiek miał zadawać pytania (według własnego pomysłu) dwóm obiektom, znajdującym się w osobnych pomieszczeniach. Jeden z „ankietowanych” jest człowiekiem, zaś drugi maszyną (np. komputerem). Na podstawie rozmowy „zza ściany” sędzia miał wskazać, który jest rozmówca jest człowiekiem a który sztuczną symulacją. Odpowiedzi w formie tekstu pisanego (obecnie prowadzone komputerowo), miały naprowadzić (lub właśnie oszukać) oceniającego. Do tej pory, pomimo licznych prób, nikomu jednoznacznie nie udało się zaliczyć testu.
Kamień milowy branży, czyli pierwsze chatboty
Pierwszego chatbota nie skonstruował Turing, chociaż jego test z lat 50-tych jest przez twórców chatbotów z całego świata inspiracją do tworzenia symulacji ludzkiej osobowości. Pierwszy chatbot to dopiero rok 1966, który miał imitować… psychoterapeutę. ELIZA, bo o niej mowa, została stworzona przez Josepha Weizenbauma w Massachussetts Institute of Technology (MIT). Co ciekawe, ELIZA funkcjonuje do dzisiaj! Pierwsza realizacja przetrwała więc próbę czasu!
Zaraz po Elizie zaczęło powstawać coraz więcej chatbotów. Wśród nich często wymienia się między innymi takie chatboty jak:
- PARRY (1972) – symulacja osobowości człowieka chorego na schizofrenię;
- Chatbot konwersacyjny ALICE; twórca Richard Wallace.
Historia chatbotów pisze się także dzisiaj: polski chatbot w prestiżowym konkursie
2019 rok był szczególnie ciekawy dla polskiej branży chatbotowej nie tylko ze względu liczbę wdrożeń czy dalszy rozwój AI. W tym roku do prestiżowego konkursu Loebnera zgłoszono polską realizację – Evę, która na chwilę obecną nosi szczyci się tytułem most-humanlike polish chatbot. Eva komunikuje się w języku angielskim i można z nią porozmawiać pod linkiem: https://chatwitheva.com/. Polska realizacja zajęła wysokie pozycje zarówno w kategorii ogólnej, jak i „najbardziej ludzkiego bota”.
Eva została stworzona przez Stanusch Technologies SA, lidera wdrożeń sztucznej inteligencji i jednocześnie twórcę platformy Omni-Chatbot.pl. Firma deklaruje, że Eva powstała na bazie doświadczenia firmy zebranego w ponad 140 projektach AI, a także, że prace nad doskonaleniem Evy trwają. Aspiracją Stanusch Technologies jest przejście właśnie wspomnianego testu Turinga, co byłoby dokonaniem, jakiemu jeszcze nikt nie sprostał.
Symulacja ludzkich osobowości w XXI wieku: bot z charakterem
Wiele spośród pierwszych projektów chatbotów skupiało się na symulacji ludzkiej osobowości, aby w ten sposób podjąć wywanie rzucone przez Turinga. Jak ten temat realizowany jest dzisiaj? W tym zakresie wiele się zmieniło, ponieważ coraz większa liczba dzisiejszych botów do wdrożenia komercyjne. To systemy konwersacyjne, służące do obsługi użytkowników (klientów, pracowników), usprawniania procesów w organizacjach, bardzo często narzędzia automatyzacji i robotyzacji. Celem bota jest więc nie tyle imitacja ludzkiej osobowości, co efektywne zrealizowanie powierzonego zadania. Skuteczność w realizacji celu (np. udzielenie prawidłowej odpowiedzi na pytania klienta) jest nadrzędna wobec biegłości w prowadzeniu konwersacji. Nie zmienia to jednak faktu, że wiele marek, które decydują się na wdrożenie bota, aby optymalizować komunikację z klientami czy pracownikami, decyduje się na określenie charakteru chatbota.
Osobowość bota ma oczywiście pasować do wizerunku marki a także realizowanych procesów. Bot może być więc zabawny lub poważny, umieć prowadzić krótkie dialogi (small talk) lub ograniczać się do udzielania odpowiedzi na merytoryczne pytania. Każdy chatbot, choć zasady ich budowania są podobne, może być więc zaprojektowany zgodnie z tym, jakie cechy osobowości pasują do pełnionej roli.
A test Turinga? Nadal pozostaje w obszarze marzeń wielu ekspertów i pasjonatów branży sztucznej inteligencji, choć przy wdrożeniach komercyjnych, stawia się skuteczność rozumienia intencji rozmówcy.
Pomocne linki:
- Informacje o Nagrodzie Loebnera na Wikipedii: https://pl.wikipedia.org/wiki/Nagroda_Loebnera
- Bot Eva: https://chatwitheva.com
- Bot Alice: https://www.chatbots.org/chatbot/a.l.i.c.e/
- Jakie pytania kierowane są do bota?